تاریخچه کره گیاهی در جهان و ایران

در این مقاله به صورت مختصر به شرح تاریخچه کره گیاهی در جهان و ایران پرداخته شده است. در این مطلب سعی شده است تا به شرح مختصری در مورد چگونگی شکل گیری کره گیاهی و پرسه تولید این محصول از ابتدا تا به امروز بپردازیم و سیر تحول تولید این محصول بیان شود.
تولید کره گیاهی در جهان
Hippolyte mege –mouries شیمیدان فرانسوی در سال 1869 اختراع خود، اولئو مارگارین (که بعدها به مارگارین شهرت یافت) را ثبت کرد. این اختراع نتیجه مستقیم چالشی بود که ناپلئون سوم بنیان نهاد. هدف این چالش تولید کرهای ارزانتر برای اقشار کم درآمد، نظامیان و طبقات پایین جامعه بود. مژه (Hippolyte mege –mouries) با ترکیب چربی گوشت گاو و شیر بدون چربی اولین مارگارین را تولید کرد و این آغاز سفر و تحول جالبی بود که تا به امروز ادامه دارد.

مژه (Hippolyte mege –mouries) 3 سال بعد از کشف مارگارین یعنی در سال 1871، کشف خود را به یک شرکت هلندی به نام Juryens فروخت که امروزه اولین تولید کننده مارگارین شناخته میشود. این محصول در طی سفر خود دستخوش تغییرات بسیاری شد. دهه 1930 تا 1940 کره گیاهی به دلیل رکود اقتصادی در اروپا، جنگ جهانی دوم، ارزانتر بودن و کمبود کره حیوانی و همچنین استفاده از روغن دانه پنبه به جای چربی حیوانی محبوبیت بیشتری پیدا کرد.
با اتمام جنگ جهانی دوم، تولید کره حیوانی دوباره آغاز شد، و جنگِ بین صنایع لبنی و تولید کنندگان مارگارین را در پی داشت. صنایع لبنی در آن سال و سالهای بعد تمام تلاش خود را به کار بردند تا قانونگذاران، تولید مارگارین را متوقف کنند. نتیجه این تلاش ممنوعیت فروش این محصول در چند ایالت آمریکا بود. ولی در اواخر سال 1950 یعنی بعد از سه ربع قرن نزاع بین صنایع لبنی و تولیدکنندگان مارگارین پایان یافت.

سرانجام کنگره آمریکا قوانین سختگیرانه را از سر راه تولیدکنندگان کره گیاهی (مارگارین) برداشت. همزمان با حذف موانع قانونی، کنگره قلب آمریکا اعلامیه هشداری منتشر کرد. این اعلامیه بیانگر این مطلب بود که کرههای حیوانی از چربیهای اشباع بالایی برخوردار هستند که برای قلب و عروق ضرر دارند. بر خلاف کره حیوانی، کره گیاهی از چربی اشباع کمتری برخوردار است. مجموع این عوامل کره گیاهی را به رژیم غذایی خانوادههای آمریکایی و بعد در سبد غذایی کل دنیا قرار داد.
تاریخچه کره گیاهی در ایران
در اواسط دهه 30 هجری شمسی کره و روغن گیاهی توسط شرکت مارگارین وارد ایران شد. در ابتدا این محصول به شکل روغن مایع تولید شد. بعد از مدتی به صورت روغن نباتی و کره گیاهی به بازار عرضه شد. در ایران نیز به مانند دیگر نقاط جهان مردم نگرش منفی نسبت به این محصول داشتند. علت این نگرش منفی دشواری در تغییر عادت غذایی مردم بود. مردم به طعم و مزه کره حیوانی عادت کرده بودند و از سوی دیگر این محصول را طبیعی نمیدانستند برای همین از مصرف این محصول خودداری میکردند.

اما در مدت زمان کم، روغن و کره گیاهی (مارگارین) جای خود را در بین ایرانیان پیدا کرد. به شکلی که در طی دهه 40 تا 80 مصرف این محصول در ایران حدود 3 برابر شده است. طبق آمار منتشر شده مصرف روغن و کره گیاهی در دهه 40 تا 80 به شرح ذیل است:
- دهه 1340 حدود 2/5 کیلوگرم
- دهه 1350 حدود 7/4 کیلوگرم
- دهه 1360 حدود 8 کیلوگرم
- دهه 1370 حدود 12 کیلوگرم
- دهه 1380 حدود 16 کیلوگرم
در طی سالهای اخیر شرکتهای بیشتری به تولید این محصول روی آوردهاند. یکی از این شرکتها، شرکت مهرفراز آبرود با نام تجاری آیشاد است. آیشاد با تولید محصولاتی چون کره گیاهی سفید با 80 درصد چربی، کره گیاهی زرد با 80 درصد چربی و کره گیاهی 10 گرمی از سال 98 در کنار دیگر تولیدکنندگان این محصول قرار گرفت. محصولات تولید شده توسط این شرکت امروزه برای مصارف صنفی و صنعتی، پخت و پز و در صنایع قنادی مورد استفاده قرار میگیرد.